“Je wordt gedragen door 15.000 mensen” sprak Matthijs van Nieuwkerk toen hij Jan Rot aankondigde. En het was zo. Het feit dat zoveel mensen zwaaiden, klapten, floten en vooral zoveel energie gaven zorgden voor een memorabel afscheidslied van Jan.
Er is zo’n klein trapje. Een beetje futuristisch verlicht ga je een donker gat in. Omhoog naar zo’n spleet licht. Daarachter staan 15.000 mensen… Daar sta je achter het gordijn te wachten tot dat jij aan de beurt bent en dat het gordijn open getrokken wordt. De zware stappen gingen langzaam. Zware stappen naar het laatste grote optreden.
Het was alsof Jan zichzelf omhoog duwde. De stappen op de trap gingen moeizaam. Lange Jan, met gebogen rug, leek wel kleiner te worden daar op de trap. Nu was mijn beeld misschien wel iets vertekent omdat ik achter hem omhoog ging. Eenmaal boven merkte je de spanning. Laszlo en Jan stonden naast elkaar achter het gordijn te wachten. Ik stond er schuin achter. Eigenlijk een beetje bang dat Jan achterover zou vallen want hij stond wat onwennig te draaien. Toen ging z’n hand naar achteren en zocht mijn hand. Even knepen we ‘m en Jan fronste ‘op z’n Jans’ zijn wenkbrauwen met een glimlach. Hij ‘rechtte’ z’n rug. Trok z’n jasje even goed en stond kaarsrecht. “Daar gaat het laatste grote kunstje”. Het gordijn ging open en de mannen liepen de bühne op. Jan sloeg de arm om Matthijs alsof hij hem even wilde gerust stellen en sterkte wilde wensen. “Komt wel goed….”
Intussen ben ik, vanachter het gordijn van de bühne, in een spurt naar de zaal gegaan. Half glijdend het trapje weer af en tussendoor even zwaaien naar Vera en de Krezipmuzikanten. Het moet een komisch gezicht geweest zijn. Met brede ellebogen en een camera hoog boven m’n hoofd kan ik me door de menigte wurmen. Struikelend over de damestassen en af en toe tenen trappend bereik ik de plek waar Jan en Laszo staan. Tussendoor nog even snel lenzen wisselen en hopen dat het lukt om alles er zo goed mogelijk op te krijgen. Ik besef dat dit erg belangrijke momenten zijn die niet zozeer voor Jan maar zeker later voor de familie en ons allemaal van waarde zijn. Later zien we het wel terug op de televisie en ik hoop dat de grote muzikale waarde ook in de uitzending goed tot zijn recht komt. Wat staat die man te genieten. Hij weet dat dit zijn laatste grote applaus zal zijn. Wat een kracht zit er plotseling in zijn stem. De hele kast gaat open…..
Ik heb zo’n bewondering voor Laszlo Versteeg die in het kielzog als gitarist en begeleider precies weet hoe hij zich weg moet cijferen en toch de grote steun van Jan blijft op en achter het podium. Ondertussen geniet hij net zo hard. “Once in a lifetime” want het zijn unieke omstandigheden waarin hij werkt. Hij ziet alles. Weet precies hoe Jan zich voorbereidt en kent de zwakheden van de zanger. Hij vult het aan en vult de gaten op. Dan ben je een grote. En intussen weet Jan het zeker:
“Dit vergeten we nooit meer”
Omhelzingen en tranen
Overal zie je telefoons oplichten. Het publiek weet ook dat dit een uniek moment is. Jan wordt uitgezwaaid. Publiek en muzikanten staan, klappen alsof hun leven er vanaf hangt en sommigen buigen. Een buiging voor het leven van Jan Rot.
Ik zie mensen met ogen dicht uit volle borst het Hallelujah mee zingen. Ik zie mensen huilen. Omhelzingen. Sommigen knijpen elkaar bijna fijn. Hier schrijft een zanger geschiedenis en wij zijn erbij. Hoe groots het hele concert ook is, hoe mooi de uitvoeringen ook zijn……Alles draait nu even om dit lied en Jan zingt zoals ik hem nog nooit gehoord heb. Hij verovert een hele zaal. Stopt ze allemaal in de zakken van zijn veel te groot geworden pak.
Ach ja dat pak….. ‘s Middags loopt Jan een riem te zoeken want het pak past eigenlijk niet meer. “De broek zakt van m’n kont” zegt Jan. Gooit z’n armen omhoog en de broek zakt naar beneden. We lachen er om en weten zeker dat dit mooie tv zal worden als dit straks in de opname zal gebeuren. “Daar scoren we mee” lacht Jan maar gaat toch maar op zoek naar een riem. Terwijl Jan, na het optreden, geniet van een enorm lang applaus loopt hij glunderend terug. Breeduit zwaaiend en de grote lach straalt geluk uit. Het laatste grote tv optreden hakt er in. Men weet het….. Dit was het laatste van Jan.
De grote lach straalt geluk uit.
Ik merk dat ik enorm opgelucht ben. Alles is goed gegaan…… Het was ‘s middags bij de soundcheck ook best wel een beetje spannend want iedereen weet hoe broos en kwetsbaar Jan is.
Het is een rare gewaarwording. Eigenlijk doe ik wat ik altijd het liefste doe. Stil vanuit een donkere hoek registreren maar Jan laat dit niet toe. Veelvuldig wordt ik geroepen om “even dit” en “oja dat wil ik ook bewaren” te fotograferen. Alsof Jan zijn eigen plakboek aan het samenstellen is.
Het is vooral het wachten dat altijd lastig is. Wachten bij het soundchecken, wachten totdat je aan de beurt bent voor het optreden. Jan zoekt af en toe de rustige plaatsen op. Neemt wat te drinken en bekijkt alles, met een spiedende Rotblik, van een afstandje. Ik zie hem denken…… “Wie is dat ook alweer en waar ken ik hem van”. Lang is het nooit wachten op een antwoord want het is een komen en gaan in de buurt van Jan. Iedereen wil even de hand schudden, even een praatje maken en Jan zuigt het allemaal op. Geniet zichtbaar en zowel Jan als de ander weet dat het waarschijnlijk ook de laatste keer is dat deze begroeting er is. “Help me even” vraagt Jan regelmatig als hij iemand van de crew niet direct kan plaatsen maar andersom is het ook zo. Plaatsen, tijden en mensen uit het verleden schudt hij zo uit zijn mouw terwijl een moment later iets heel simpels niet te binnen schiet. “Ik zie het voor me. Het ligt op het puntje van m’n tong”.
“Kijk” zegt Jan “de Rotjes thuis” en samen met Candy worden de laatste familiebeelden gedeeld.
Even later wordt aan Marcel van Veenendaal nog even uitgelegd hoe goed My Baby het lied van Maarten van Roozendaal brengt.
Ik werk graag backstage. Een beetje vanuit de luwte, zo tussendoor, is het heel anders werken dan voor het podium. Vandaag heb ik bewust gekozen voor een mix. Er was nog best een flinke dosis overredingskracht voor nodig om de productie te overtuigen dat ik hier voor koos. Het hele circus in de zaal was nu even niet het hoofddoel. Het draaide vandaag om Jan. De voorbereidingen,de stappen naar het optreden , de ontmoetingen en natuurlijk de triomf. Want dat het optreden van Jan als hoogtepunt van de avond een emotioneel iets zou worden wisten we allemaal.
Een fotograaf met de camera de hele tijd backstage in de buurt van andere artiesten….
Dat is altijd wel een dingetje en ik heb dan het geluk dat de meeste artiesten op zo’n avond mij ook kennen. We maken elkaar vaak mee, ik werk al lang voor ze en zij weten hoe ik, al zo’n 50 jaar, dit werk doe. “Jaap is er gewoon. Ik weet niet beter dan dat hij er is. Je merkt het niet maar hij is er wel” hoor ik als argument van een artiest tegen de productieleider. En dan al die lofuitingen die er achter aan komen steek ik als veren in mijn…..
Stiekem is het fijn om zoiets over jezelf te horen want alles draait om vertrouwen. De artiest weet dat ik fotografeer en vertrouwt er helemaal op dat de beelden die naar buiten komen zorgvuldig zijn geselecteerd. Zo is het altijd gegaan en zo gaat het vandaag ook. Bovendien weten de artiesten dat ze de beelden ook zelf krijgen. Ook zij ‘maken herinneringen’.
Voor Jan maakt het niks uit. “Laat alles maar zien. Dan weten ze hoe het was met Jan Rot in zijn laatste weken” zegt hij en hij meent het nog ook want een foto van zijn stoma ( hup, shirt omhoog) of foto’s van een slapende Jan (jammer dat je mijn snurken niet hoort) geven ook wel aanleiding tot lol.
Over het feit dat Jan zo openlijk is over zijn ziekte en de weg naar dat eindpunt is al veelvuldig het onderwerp van gesprek geweest. Er wordt zo weinig gesproken over deze laatste periode en zeker als je een publiek figuur bent is dat ook best moeilijk.
De keuze van anderen om zich juist volledig terug te trekken snapt Jan dan ook volkomen. “Het moet ook bij je passen. Ik ben altijd een ‘doe het zelfman’ geweest die alles laat zien hoe ik het doe en nu dus ook” vertelt Jan terwijl hij geniet van de aandacht die er is. “Dat is ook wel iets hoor. In je laatste levensfase komt nu pas de echte waardering die eigenlijk nooit hardop is uitgesproken. Ja, collega’s weten wel wat ik doe maar de grote massa…..”
Als ik hem vertel dat Rob de Nijs altijd in zijn shows vertelt wie het lied vertaald heeft en dat Jan de beste is dan komt die grote glimlach. “Ja, Rob is een goeie. Ik heb veel respect voor de man en wat een stem. Ik hoop dat hij ook dat mooie afscheid krijgt dat hij verdient en ook dat hij er van geniet”. Je snapt dat ik hier en nu enorm geniet en het graag over me heen laat komen. Ik ben me er dan ook erg van bewust en geniet nu van deze aandacht en waardering.
Bovendien is het ook heel praktisch want ik heb een kelder vol met eigen werk. Allemaal zelf uitgebracht en bekostigd en dat verdient zich nu eindelijk terug. De schappen raken leeg. Bovendien moet de schoorsteen ook roken want Daan en de Rotjes moeten ook verder”.
Vooraf hebben Jan en Laszlo nog even in de zaal gekeken. Even bij de collega’s kijken. Jan wordt herkend en publiek gaat met hem op de foto. Dat het een donkere hoek is deert ze blijkbaar niet. Een foto met Jan Rot…..”Tja, dat krijg je hé? Nu kan het nog want straks na m’n optreden kom ik niet meer in de zaal.
Weet je wat ik erg leuk vond” zei Jan na afloop, “dat ik die olijke snollebollerd van Rob Kemps heb ontmoet. Jammer dat we elkaar nu pas tegen zijn gekomen want dit klikte wel”. Het was dan ook een kostelijk gezicht om die twee zo samen te zien. De grootste pret om selfies en bewondering en respect alom.
In de kleedkamer van Jan en Laszlo staat het luchtbed van Jan. “Rock & Roll Jaap” zegt Jan en wijst op z’n slaapplek. Zonder dat ding kan het niet meer en echt rustig slapen is er eigenlijk ook niet bij want aan de andere kant van de deur is het de gezelligheid van artiesten onder elkaar. Jan ‘zeult’ altijd zijn eigen luchtbed mee. Dan weet hij zeker dat hij goed ligt. Het zijn dan ook de ‘hazenslaapjes’ die nog voor enige rust moeten zorgen. Laszlo houdt alles in de gaten. Hij zorgt voor de rust, voor het natje en droogje en bovendien de stabiele factor die alles overziet en waar Jan blind op vertrouwt.
Even slapen na afloop , wat Jan eerst nog wilde, laat hij schieten. De ‘afterparty’ is ook niet aan hem besteed. “Lijkt me nu niet verstandig hoewel ik me eigenlijk beter voel dan dat ik verwacht had. Ik heb nu alles afgezegd behalve het optreden bij jou in Middelharnis. Dat heb ik al 3x moeten verzetten en ik wil bij jou in het atelier nog een glaasje drinken”.
Jan rolt zijn bed op. Stopt het in een grote tas en pakt de rest. ‘Matthijs gaat door in concert’ zit er op. Het grote werk is gedaan. We drinken nog wat. Laszlo maakt een foto van ons en Jan pakt z’n spullen bij elkaar.
Jan zwaait uit en ik zie hem een week later in Middelharnis. Zieker dan dat ik dacht en het optreden bij ons bleek ook echt het laatste optreden te zijn. Het werden ook de laatste foto’s van Jan en een fysiek afscheid.
Zo bijzonder dat ik z’n laatste grote televisiewerk fotografeerde maar ook zijn allerlaatste optreden. Het zou de laatste keer zijn dat ik Jan zag.
Jan Rot. Grote man. In alle opzichten. Het gemis was begonnen
